ABC Kajakarza

Kajak

Kajak to niewielka łódź turystyczna lub sportowa.

Napędzana jest wiosłem o dwóch piórach, nie opartym o żadne urządzenia przymocowane do pokładu (w odróżnieniu od łodzi wiosłowej). Załoga siedzi twarzą do kierunku płynięcia.

Pochodzi od inuickiej (eskimoskiej) łodzi nazywanej "qajaq" (wym. "kaja-kch"). Obecnie spotykana jest ogromna liczba bardzo różnych, jeśli chodzi o kształt kadłuba i technologię wykonania, kajaków. Najkrótsze (kajaki do rodeo - akrobacji kajakowej) mają 1,7 m długości, a najdłuższe (regatowe kajaki czteroosobowe) - 11 m. Przeciętna długość kajaka turystycznego to 3,5÷5 m, a szerokość 60÷80 cm.

Rodzaje kajaków

Kajaki można klasyfikować ze względu na przeznaczenie i technologię wykonania. Klasyfikacja ze względu na przeznaczenie wygląda następująco:

* kajaki rekreacyjne
* kajaki turystyczne
o nizinne
o morskie
o górskie
* kajaki sportowe
o regatowe
o górskie slalomowe
o górskie zjazdowe
o do freestyle'u (rodeo kajakowego)
o do kajak-polo

Ze względu na technologię wykonania wyróżniamy kajaki:

* z laminatu (popularnie, choć często nieprawidłowo określane jako plastikowe) - najczęściej spotykany jest laminat poliestrowo-szklany koszt od 1 000 do 4 000 zł, lepsze (lżejsze i bardziej wytrzymałe) są kajaki z kompozytów - laminatów na bazie włókna węglowego, kewlaru i żywic epoksydowych w cenie od 3 000 do nawet ponad 10 000 zł. W tej technologii wytwarza się większość łodzi sportowych (poza łodziami do freestyle'u).
* z polietylenu - bardziej wytrzymałe od laminatowych, ale cięższe, ceny od 1 400 do 5 000 zł.
* kajaki składane (kajak składany jest konstrukcją wzorowaną na konstrukcjach Inuitów (Eskimosów) i Aleutów, którzy budowali swoje łódki w oparciu o drewniany szkielet powleczony skórami zwierząt) - koszt od 2 500 zł
* kajaki "drewniane", budowane ze sklejki lub sklejanych listewek i laminatu szklano-epoksydowego - koszt od 3 000 zł.
* kajaki z tworzyw termoplastycznych (ABS,Royalex,Pirilite i inne), które produkuje się przez wytłaczanie kadłubów, lub połówek kadłubów z płatów odpowiedniego tworzywa. Tą technologią produkuje się najwięcej kanadyjek turystycznych, ale ostatnio także kajaków turystycznych.

W języku polskim słowa "kajak" używa się często także dla określania kanadyjek - łodzi wzorowanych na indiańskich canoe, w których także siedzi się przodem do kierunku jazdy, ale używa wioseł z jednym piórem.


Pierwsze kroki

Komandor imprezy lub wyznaczony przez niego doświadczony wodniak powinien udzielić nowicjuszom pierwszej lekcji na wodzie spokojnej, na którą można swobodnie zejść np. z piaszczystej plaży. Do tego celu doskonale nadają się osłonięte zatoki jezior. Znacznie trudniej uczyć się na wartkiej rzece.

Praktyczny instruktaż musi zostać poprzedzony nauką na lądzie, podczas której uczestnicy spływu poznają prawidłowy sposób wsiadania do kajaka, uchwyt wiosła i podstawowe ruchy wiosłem. Później powtarzają wszystko na wodzie. Przy okazji instruktor ocenia umiejętności podopiecznych, co pozwoli mu na właściwy dobór załóg i ustalenie szyku płynięcia. Bardziej doświadczony lub po prostu zdolniejszy kajakarz zawsze zajmuje miejsce z tyłu, bo tylko z tej pozycji można skutecznie manewrować kajakiem (zarówno wiosłem, jak i orczykiem sterowym, do którego osoba siedząca bliżej dziobu nie ma dostępu).
Techniki wiosłowania

Ważnym czynnikiem, od którego zależy panowanie nad kajakiem i sama zdolność płynięcia, jest technika wiosłowania.

Wiosłem nie można machać jak cepem. Niejednokrotnie widuje się na rzece osobników o posturze kulturystów, którzy nie wytrzymują konfrontacji ze szczupłymi kajakarskimi wygami. Pociągnięcia wiosłem muszą być zawsze efektywne, a podczas pokonywania długich dystansów po prostu ekonomiczne, oszczędzające siły.

Pokonywanie przeszkód

Rozważna załoga zawsze stara się uniknąć wszelkich zagrożeń. Oprócz poznanych już technik wiosłowania służy temu strategia pokonywania przeszkód.

Nie ma większego problemu, jeśli płynie się jedynką ? można wtedy samodzielnie ustalić strategię i realizować ją, wykorzystując swoje umiejętności. Znacznie gorzej jest w kajaku dwuosobowym: zwykle bywa tak, że gdy kajak zbliża się do przeszkody, pierwszy w osadzie zaczyna coś robić po swojemu, a drugi, na którego barkach spoczywa kierowanie łódką, wali żałośnie po wiośle tego pierwszego. Powstaje zamieszanie i o nieszczęście nietrudno.

W takiej sytuacji znacznie rozważniej jest nakazać załogantowi odłożyć wiosło, po czym całkowicie przejąć prowadzenie kajaka. Wymaga to nieraz sporego nakładu sił, ale się opłaca. W trudnych przypadkach, gdy konieczne jest zahamowanie i wycofanie przed przeszkodą, należy poprosić załoganta o wsparcie.
Szyk

Szyk płynięcia ma decydujące znaczenie dla organizacji i bezpieczeństwa grupy. Tu nie można zdać się na żywioł. Uczestnicząc w spływie, trzeba dla własnego bezpieczeństwa poddać się pewnemu rygorowi. Oznacza to m.in., że nie wolno prześcigać osady prowadzącej ani pozostawać w tyle za osadą zamykającą.

Pierwszy w szyku jest pilot, czyli przewodnik, który doskonale zna szlak, wskazuje drogę płynięcia, wie, w jakich miejscach zatrzymać kolumnę. Pilot dyktuje też tempo, wyznacza czas oraz miejsca odpoczynku na trasie. Dobrze, jeśli towarzyszy mu jeden z ratowników WOPR-u, któremu pilot może nakazać zatrzymanie się w miejscu wymagającym asekuracji. Na końcu szyku płynie osada zamykająca, określana w żargonie kajakarzy ?czerwoną latarnią? lub ?latarnikiem?.

Zamykającym powinna być osoba bardzo doświadczona, świetnie pływająca (najlepiej ratownik) i silna fizycznie. Bywa bowiem tak, że latarnik sam ratuje z opresji pechowców. Nie tylko udziela pierwszej pomocy ofiarom wywrotek, ale i wydobywa na brzeg poprzewracane kajaki. Dlatego musi mieć na pokładzie rzutkę ratunkową, apteczkę, reperaturkę do łatania dziur w kajakach i ciepłą odzież. Dobrym zwyczajem jest wyznaczenie dwóch osad końcowych, wzajemnie się asekurujących. Może się przecież zdarzyć, że nawet latarnik będzie potrzebował konketnej pomocy czy choćby niewielkiego wsparcia.

W ustalonych odległościach pomiędzy pilotem a latarnikiem płyną ratownicy. Jeżeli w grupie indywidualnych turystów wodnych nie ma wykwalifikowanych ratowników, wtedy komandor powinien przydzielić takie role osobom najlepiej pływającym i zaopatrzyć je w rzutki. Zadaniem komandora jest czuwanie nad całością, a jego miejsce w szyku zależy od sytuacji. Są komandorzy, którzy preferują nadzór z brzegu. Oznacza to, że jadą wzdłuż trasy samochodem, utrzymując łączność z pilotem przez telefon komórkowy lub krótkofalówkę. W sytuacji kryzysowej podjeżdżają w pobliże wskazanego miejsca.

Bywa, że podczas spływów masowych uczestnikom przydziela się numery startowe i dzieli ich na grupy mające niezależnych pilotów i latarników. Start i dopłynięcie do mety ujęte są w ramy czasowe i nadzorowane przez sędziów. Poprawia to porządek i bezpieczeństwo na wodzie, ale nie podoba się osobom niezależnym.

Rodzaje szyków

Szyki można podzielić na zwarte, ścisłe i dowolne. W szyku zwartym osady płyną w niewielkiej odległości od siebie, wynoszącej zwykle kilka długości kajaka. Płynie się wtedy jak po sznurku, unikając błędów, bo wystarczy obserwować poprzednika, aby wiedzieć, jaką wybrać drogę i jak pokonać przeszkody na rzece. Jednocześnie trzeba uważać, aby nie staranować innej łodzi. Ta uwaga dotyczy głównie początkujących, którzy nagminnie wpadają na osady zatrzymujące się na jakiejś przeszkodzie.

Szyk zwarty sprawdza się na akwenach otwartych, zarówno na wodzie spokojnej, jak i wzburzonej. Kajak prowadzący jest wtedy swoistym taranem. Nie dość, że rozbija fale, to jeszcze ciągnie wodę (kilwater), ułatwiając płynięcie innym osadom. Na spokojnych jeziorach stosuje się często odmianę szyku zwartego ? szyk równoległy. Kajaki płyną wtedy w niewielkich odległościach obok siebie, co oprócz zalet wynikających z kontaktu wzrokowego ma walor towarzyski.

Szyk ścisły zawdzięcza nazwę dokładnie określonym pozycjom, jakie komandor wyznacza płynącym. Chodzi o zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa nowicjuszom. Są oni pod bezpośrednią opieką osady doświadczonej, za którą płyną i starają się ją naśladować. Tempo płynięcia ? nadaje osada doświadczona. Ona też asekuruje podopiecznych podczas pokonywania przeszkód.

Szyk dowolny ? wbrew nazwie ? też podlega elementarnym ograniczeniom. Uczestnicy spływu muszą przecież przestrzegać podstawowej zasady: nie wolno wyprzedzać pilota i pozostawać za czerwoną latarnią.

źródło: http://pl.wikipedia.org